ΕΠΙΛΟΓΗ ΤΟΥ ΚΑΤΑΛΛΗΛΟΥ ΠΑΙΧΝΙΔΙΟΥ ΦΕΤΟΣ ΤΙΣ ΓΙΟΡΤΕΣ!

Οι μέρες των Χριστουγέννων πλησιάζουν κι όλοι μας έχουμε στο περιβάλλον ένα αγαπημένο παιδί που θέλουμε να του χαρίσουμε ένα δώρο.

Γιατί να επιλέξω παιχνίδι ως δώρο Χριστουγέννων;

Είναι σημαντικό να τονιστούν τα οφέλη που προσφέρει το παιχνίδι στη ζωή ενός παιδιού, τόσο στην κινητική του ανάπτυξη, όσο και τις γνωστικές-αντιληπτικές του ικανότητες, αλλά και στον ψυχοσυναισθηματικό τομέα. Αποτελεί την κυριότερη και την πιο σημαντική ασχολία του παιδιού και είναι από τη φύση του η κυριότερη πηγή μάθησης. Η απουσία του παιχνιδιού γίνεται ένας αρνητικός παράγοντας που καθυστερεί την πρόοδο και την ανάπτυξη του.

Δείτε εδώ τα 7 οφέλη του παιχνιδιού στα παιδιά!

Ποια είναι τα κριτήρια για να διαλέξουμε το κατάλληλο παιχνίδι για ένα παιδί;

1. Τα παιχνίδια πρέπει να είναι διασκεδαστικά, διεγερτικά και ασφαλή.
2. Επιλέξτε παιχνίδια που ταιριάζουν στο επίπεδο ανάπτυξης του παιδιού σας. Προσπαθήστε να βρείτε παιχνίδια που θα αποτελέσουν πρόκληση για το παιδί χωρίς όμως να του προκαλέσουν αγανάκτηση.
3. Ελέγχετε πάντα την προτεινόμενη ηλικία που αναγράφεται στο παιχνίδι, η οποία βασίζεται στη σωματική και πνευματική κατάσταση ενός παιδιού, τις ανάγκες του από το παιχνίδι, τα ενδιαφέρονται και την ασφάλειά του. Για παράδειγμα, τα παιχνίδια με μικρά εξαρτήματα μπορούν να αποτελέσουν κίνδυνο για παιδιά κάτω των 3 ετών. Τα παιχνίδια πρέπει να είναι ανάλογα με το αναπτυξιακό στάδιο και την ηλικία του παιδιού.
4. Επιλέξτε τα πιο απλά παιχνίδια. Τα παιχνίδια που κάνουν πάρα πολλά από μόνα τους δεν επιτρέπουν σε ένα παιδί να χρησιμοποιεί τη φαντασία του. Κούκλες και λούτρινα ζώα που μιλάνε, τραγουδούν ή κατευθύνουν τα παιδιά να πατήσουν συγκεκριμένα κουμπιά αναλαμβάνουν ουσιαστικά την κατάσταση του παιχνιδιού, όταν το παιδί είναι αυτό που θα έπρεπε να κατευθύνει τη δράση. Τα καλύτερα παιχνίδια είναι συχνά τα πιο απλά, όπως για παράδειγμα τα τουβλάκια, επειδή επιτρέπουν στα παιδιά να είναι δημιουργικά και αυθόρμητα.
5. Βάλτε όρια στις οθόνες. Έρευνες έχουν δείξει ότι τα ηλεκτρονικά παιχνίδια ενέχουν πολλούς πιθανούς κινδύνους για την υγεία και την ανάπτυξη των παιδιών, αύξηση βάρους (από αδράνεια στο παιχνίδι), καθυστέρηση γλώσσας και ανάπτυξης, ακόμη και απώλεια ακοής αν ο ήχος τους είναι πολύ δυνατός. Παράλληλα όμως, τα ηλεκτρονικά παιχνίδια μπορούν να λειτουργήσουν και ευεργετικά στην ανάπτυξη τους μιας και αποτελούν κάτι περισσότερο από αναψυχή υψηλής τεχνολογίας. Είναι γεγονός ότι δοκιμάζουν τις ικανότητές και καταπολεμούν την ανία, κάνουν όμως ακόμα περισσότερα. Τα ηλεκτρονικά παιχνίδια μπορούν να οξύνουν τα αντανακλαστικά του παιδιού και μελέτες δείχνουν ότι βελτιώνουν την παρατηρητικότητα τους. Μερικά μάλιστα ίσως ενισχύουν ακόμη και τις ικανότητές τους στα μαθηματικά και την ανάγνωση. Επιπλέον, το πιο καινούριο ηλεκτρονικό παιχνίδι πιθανότατα θα γίνει θέμα συζήτησης στην αυλή του σχολείου, βοηθώντας το έτσι στην κοινωνική ένταξη. Χρειάζονται λοιπόν όρια και μέτρο στη χρήση τους ώστε να είναι μία. ασφαλή επιλογή για τα παιδιά.
6. Μην παρασύρεστε από όσα αυτοαποκαλούνται εκπαιδευτικά. Η εκπαιδευτική επιχείρηση παιχνιδιών ανθεί, παίζοντας με τους φόβους των γονιών ότι τα παιδιά τους πρέπει να μάθουν καινούρια πράγματα όσο το δυνατόν γρηγορότερα, ώστε να πάρουν εφόδια για το μέλλον τους. Για παράδειγμα τα CD που εκθέτουν τα παιδιά στην κλασική μουσική ή τις ξένες γλώσσες είναι καλή επιλογή, αλλά πολλά παιδικά παιχνίδια που καυχιόνται ότι μπορούν να ενισχύσουν την ανάπτυξη του εγκεφάλου ή να δημιουργήσουν πρώιμους αναγνώστες και μαθηματικούς είναι τελικά ακατάλληλα.
7. Όταν επιλέγετε παιχνίδι για ένα μωρό θα πρέπει να λαμβάνετε υπόψη την ασφάλεια. Πολλά από τα παλαιότερα παιχνίδια δεν πληρούν τις σημερινές προδιαγραφές ασφαλείας και μπορούν να περιέχουν μόλυβδο ή άλλες βλαβερές ουσίες. Επίσης θα πρέπει να ελέγξετε πως το παιχνίδι είναι σταθερό, έχει ασφαλές μέγεθος και δε διαλύεται εύκολα, ώστε να μην παρουσιάζει κάποιον κίνδυνο πνιγμού ή τραυματισμού.

Τι παιχνίδι να επιλέξω βάση της ηλικίας ενός παιδιού;

• Παιχνίδια κατάλληλα για παιδιά ηλικίας 0-6 μηνών: Τα βρέφη γοητεύονται με την κίνηση, τους ήχους και τις απλές εικόνες. Τα κατάλληλα παιχνίδια γι' αυτή την ηλικία είναι κουδουνίστρες, μουσικά κουτιά και οτιδήποτε τα μωρά μπορούν να αρχίσουν να πιάνουν, να τραβούν, να πιέζουν ή να κουνάνε.
• Παιχνίδια κατάλληλα για παιδιά ηλικίας 6-8 μηνών: Τα μεγαλύτερα μωρά μπορούν να κρατήσουν μικρά παιχνίδια, μαθαίνουν για την αιτία και το αποτέλεσμα και επαναλαμβάνουν τις δραστηριότητες ξανά και ξανά. Τους αρέσει επίσης να μεταφέρουν παιχνίδια από χέρι σε χέρι. Πολλά από τα ίδια παιχνίδια για βρέφη που αναφέρθηκαν παραπάνω θα χρησιμοποιηθούν με νέους τρόπους από τα μεγαλύτερα μωρά.
• Παιχνίδια κατάλληλα για παιδιά ηλικίας 8-18 μηνών: Αυτή είναι η εποχή που τα μωρά αρχίζουν να προβλέπουν αποτελέσματα, αποφασίζουν για έναν στόχο και σκόπιμα αναλαμβάνουν κάποια ενέργεια. Αρχίζουν επίσης να πειραματίζονται με το μέγεθος, το σχήμα και το χώρο. Παιχνίδια κατάλληλα για την ηλικία αυτή είναι μπλοκ, τουβλάκια, παιχνίδια ταξινόμησης.
• Παιχνίδια κατάλληλα για παιδιά ηλικίας 18-24 μηνών: Τα μικρά παιδιά αρχίζουν να μιμούνται τους μεγάλους. Αυτή είναι η ώρα να εισαγάγετε κούκλες, σετ κουζίνας, αυτοκινητάκια, φορτηγά και σχολικά λεωφορεία.
• Παιχνίδια κατάλληλα για παιδιά ηλικίας 2-4 ετων: Σε αυτές τις ηλικίες τα παιδιά μαθαίνουν πολλά για την κοινωνικοποίηση, γίνονται δημιουργικά και χρησιμοποιούν τη φαντασία τους. Μπογιές, χρώματα και πλαστελίνες βοηθούν στην ανάπτυξη της δημιουργικότητας τους. Τα παιδιά δείχνουν επίσης ενδιαφέρον για τα παζλ και τα παιχνίδια κατασκευής ή συναρμολόγησης. Τέτοιου είδους παιχνίδια είναι μια πολύ καλή επιλογή μιας και βοηθάνε και τις δεξιότητες λεπτής κινητικότητας. Ο θόρυβος είναι πάντα δελεαστικός, έτσι τα παιδιά αυτών των ηλικιών λατρεύουν τα παιχνίδια με σφυριά, κόρνες, ταμπούρλα και καθετί που προκαλεί ήχο.
• Παιχνίδια κατάλληλα για παιδιά ηλικίας άνω των 5 ετών:

Τι παιχνίδι μπορώ να διαλέξω για ένα παιδί με ειδικές ανάγκες;

Τα παιδιά με ειδικές ανάγκες έχουν τις ίδιες βασικές ανάγκες που έχουν όλα τα παιδιά και δείχνουν το ίδιο ενδιαφέρον για τον κόσμο γύρω τους. Θέλουν να μάθουν και να απολαύσουν δραστηριότητες, όπως το να πάνε στο πάρκο, να διαβάσουν εικονογραφημένα βιβλία, να παίξουν παιχνίδια και να ψυχαγωγηθούν. Αυτά τα παιδιά πρέπει να βιώσουν την επιτυχία και να μάθουν πώς να αντιμετωπίζουν τις αποτυχίες. Το να βοηθήσει κανείς ένα παιδί να βιώσει την επιτυχία μέσα από το παιχνίδι έχει σημαντική επιρροή στην ανάπτυξη του εγκεφάλου. Στην πραγματικότητα, οι ερευνητές έχουν βρει μια άμεση σχέση μεταξύ της λειτουργίας του εγκεφάλου και της αύξησης του επιπέδου στρες που προκαλείται από μια ήττα κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού και άλλων δραστηριοτήτων.

Ένα παιδί με ειδικές ανάγκες μπορεί να απαιτεί επιπλέον υποστήριξη με βάση τις ατομικές του ανάγκες, αλλά δεν θα πρέπει να αντιμετωπίζεται σαν να είναι διαφορετικό. Ωστόσο, η επιλογή ενός παιχνιδιού για κάθε παιδί αρχίζει με δύο κριτήρια:

1. Μαθαίνοντας τι ενδιαφέρει το παιδί
2. Με την αξιολόγηση του επιπέδου δεξιοτήτων του.

Επιλέξτε ένα παιχνίδι που είναι κατάλληλο για την ηλικία του και θα κινήσετε το ενδιαφέρον του παιδιού, τη δημιουργικότητα και το ένστικτο της εξερεύνησης. Επίσης θα πρέπει τα παιχνίδια που θα επιλέξετε να είναι σε θέση να τα παίξουν.

Τα παιχνίδια που είναι κατάλληλα για το αναπτυξιακό στάδιο και τις ικανότητες ενός παιδιού, το βοηθούν να εξασφαλίσει επαναλαμβανόμενες επιτυχίες, να βελτιώσει τη λειτουργία του εγκεφάλου και να ενισχύσει την αυτοεκτίμησή του. Τα εκπαιδευτικά παιχνίδια για αυτά τα παιδιά ενισχύουν τις δεξιότητες του παιδιού στην αισθητηριακή, κινητική και γνωστική του ανάπτυξη. Όλα τα παιδιά μπορούν να επωφεληθούν σε μεγάλο βαθμό από τα παιχνίδια όσον αφορά τις θεραπευτικές, εκπαιδευτικές και ψυχαγωγικές τους ιδιότητες.

Τα παιχνίδια θα πρέπει να επικεντρώνονται στη δράση, προσελκύοντας την προσοχή του παιδιού. Τα παιδιά με ειδικές ανάγκες είναι παιδιά όλων των δυνατοτήτων, πολιτισμών, φυλών και οικονομικών υποβάθρων. Όπως όλα τα παιδιά, έχουν ατομικά ενδιαφέροντα, συμπάθειες και αντιπάθειες. Ορισμένα παιδιά έχουν σωματικές αναπηρίες, διαταραχές ομιλίας, άλλες αναπτυξιακές καθυστερήσεις ή ακόμα και πρόβλημα στην αλληλεπίδραση με άλλα παιδιά και ενήλικες. Όποια και αν είναι η δυσκολία, αυτά τα παιδιά έχουν περισσότερες ομοιότητες με τα υπόλοιπα παιδιά από ό,τι διαφορές, καθώς και αυτά παίζουν, κάνουν φίλους, αισθάνονται χαρούμενα ή λυπημένα.

Τα παιδιά με αυτισμό έχουν συχνά μερικές ασυνήθιστα ενισχυμένες δεξιότητες, όπως η επίλυση γρίφων ή τα καλλιτεχνικά σχέδια, ενώ μπορεί να είναι εντυπωσιακοί κτίστες με τουβλάκια και εξαιρετικοί στον υπολογιστή. Τα παιχνίδια που θα επιλέξετε για παιδιά με αυτισμό θα πρέπει να διεγείρουν όλες τις αισθήσεις τους. Τα αυτιστικά παιδιά απολαμβάνουν τη μουσική που προσφέρει ακουστική διέγερση και εικονογραφημένα βιβλία, τα οποία βελτιώνουν την οπτική αντίληψη. Τα παιχνίδια αφής εκθέτουν τα παιδιά σε μια ευρεία ποικιλία υφών. Περιλαμβάνουν τους πίνακες άμμου και νερού, μπάλες για ζούληγμα, πλαστελίνη και ζωγραφική με τα δάκτυλα. Για να αναπτυχθούν οι αδρές κινητικές δεξιότητες των παιδιών μπορούμε να πάρουμε μπάλες που αναπηδούν, παιχνίδια με λάκτισμα, παιχνίδια ιππασίας και κούνιες. Στα παιχνίδια για τη βελτίωση των λεπτών κινήσεων περιλαμβάνονται τα παζλ, τα παιχνίδια συγκέντρωσης, οι ταξινομήσεις σχημάτων και οι χάντρες.

Ανάλογα με το αν είναι κωφά ή βαρήκοα, τα παιδιά με διαταραχές ακοής πρέπει να κληθούν να απορροφήσουν περιβαλλοντικές πληροφορίες για να απολαύσουν πλήρως τα παιχνίδια τους. Έτσι, κατά την επιλογή παιχνιδιών για τα συγκεκριμένα παιδιά, βεβαιωθείτε ότι η ένταση του ήχου μπορεί να ενισχυθεί αν είναι ένα προϊόν με φωνή ή παράγει θόρυβο. Τόσο τα φωτεινά χρώματα, όσο και ο έντονος φωτισμός ενισχύουν την όραση και προκαλούν αισθητηριακή διέγερση. Η υφή των παιχνιδιών είναι καίριας σημασίας για τα παιδιά με απώλεια ακοής, επειδή η αίσθηση του παιχνιδιού μπορεί να αυξήσει την εκτίμησή τους.

Τα παιδιά με προβλήματα όρασης απολαμβάνουν τα παιχνίδια που λειτουργούν με απλό τρόπο, παράγουν οικείους ήχους και έχουν μεγάλα, πτυσσόμενα μέρη ή άλλες ανάγλυφες υφές και σχήματα. Επίσης χρηστικά είναι τα παιχνίδια που εκπέμπουν διακριτικό άρωμα ή παρέχουν ακουστικές οδηγίες, δονήσεις και θορύβους. Τα αστραφτερά, έντονα χρώματα είναι σημαντικά για παιδιά με μειωμένη όραση. Τα παιδιά με προβλήματα όρασης αρέσκονται να παίζουν χαρτιά που έχουν μεγάλους αριθμούς και γράμματα.

Παιδιά με νοητική υστέρηση απολαμβάνουν συχνά δραστηριότητες που αφορούν ταξινόμηση, καταμέτρηση, προσδιορισμό και προγραμματισμό. Έτσι, τα παιχνίδια που τα προκαλούν να συμμετέχουν και να σκέφτονται είναι ιδανικά. Μερικά παιχνίδια που μπορείτε να επιλέξετε για παιδιά είναι ο πηλός και η πλαστελίνη, οι δακτυλομπογιές, τα παιχνίδια άλματος, τα παιχνίδια με μπάλα, με κάρτες και τα παιχνίδια ψαρέματος.

Είναι σημαντικό τα παιδιά με ειδικές ανάγκες να παίζουν συχνά, επειδή οι σωματικές αναπηρίες μπορεί να έχουν σημαντικό αντίκτυπο στα συστήματα κίνησης ενός βρέφους ή μικρού παιδιού, που περιορίζουν την ικανότητά του να εκτείνει το χέρι, να καθίσει, να σταθεί ή ακόμη και να κινηθεί με κάθε τρόπο. Κατά την αγορά ενός παιχνιδιού για ένα παιδί με σωματική αναπηρία, βεβαιωθείτε ότι το προϊόν είναι απλό στη χρήση και παρέχει μια σαφή σχέση αιτίας-αποτελέσματος, την οποία το παιδί να μπορεί να αντιληφθεί.

Καλές γιορτές!

Μαρία Κυριαζή, Παιδιατρική Εργοθεραπεύτρια SI, BScOT-Συγγραφέας-OT blogger www.ergotherapeiakids.com

Γκουγκούμη Μαρία, Ειδική Παιδαγωγός MSc, Special Education Blogger

www.special-learners.gr