ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΦΩΝΟΛΟΓΙΚΗ ΕΝΗΜΕΡΟΤΗΤΑ;
Τι ονομάζουμε φωνολογική ενημερότητα;
Φωνολογική ενημερότητα είναι η ικανότητα του ατόμου να αναγνωρίζει και να χειρίζεται με συνειδητό τρόπο τα φωνολογικά στοιχεία της γλώσσας, καθώς και να κατανοεί ότι κάποιες λέξεις μπορούν μεταξύ τους να δημιουργήσουν ομοιοκαταληξία.
Τι δεξιότητες περιλαμβάνει;
Η φωνολογική ενημερότητα περιλαμβάνει μια ποικιλία από δεξιότητες. Όλες αυτές οι δεξιότητες φαίνεται να πηγάζουν από την ίδια γνωστική βάση και ως εκ τούτου υπάγονται κάτω από την ίδια ομπρέλα. Ο όρος φωνολογική επίγνωση καλύπτει ένα ευρύ φάσμα μεταγλωσσικών δεξιοτήτων. Οι δεξιότητες αυτές ονομαστικά είναι:
- Η λεξική επίγνωση: είναι το πρώτο επίπεδο φωνολογικής επίγνωσης και αφορά την ικανότητα του παιδιού να αναγνωρίζει το πόσες λέξεις υπάρχουν σε μια πρόταση.
- Η συλλαβική επίγνωση: αναφέρεται στην ικανότητα του παιδιού να κατανέμει την λέξη σε συλλάβες και να ενώνει συλλαβές ώστε να δημιουργήσει μια λέξη.
- Η φωνημική επίγνωση: πραγματοποείται ο χειρισμός του φωνήματος
- Η επίγνωση της ομοιοκαταληξίας: το παιδί κατακτά την δεξιότητα αναγνώρισης και παραγωγής ομοιοκαταληξίας
Γιατί είναι σημαντική η φωνολογική ενημερότητα;
Η απόκτηση της φωνολογικής ενημερότητας είναι σημαντική διότι αποτελεί το θεμέλιο για την γραφή, την ανάγνωση και την ορθογραφία. Σε μελέτες που έχουν πραγματοποιηθεί, τα παιδιά που αξιολογήθηκαν με υψηλούς βαθμούς στη φωνολογική ενημερότητα πριν διδαχθούν ανάγνωση και γραφή, είχαν καλύτερες επιδόσεις στην εκμάθηση του γραπτού λόγου.
Το παιδί που έχει αναπτυγμένη φωνολογική ενημερότητα μπορεί να:
- Εντοπίζει και να δημιουργεί προφορικά μια ρίμα (ομοιοκαταληξία)
- Χτυπά παλαμάκια αντίστοιχα με τον αριθμό των συλλαβών μιας λέξης
- Αναγνωρίζει τις λέξεις με τα ίδια αρχικά γράμματα ή συλλαβές
- Εστιάζει και χειρίζεται μεμονωμένα ήχους (φωνήματα) στον προφορικό λόγο
- Διακρίνει τις λέξεις μιας πρότασης, τις συλλαβές μιας λέξης, τους ήχους μιας συλλαβής
Το παιδί με φτωχή φωνολογική ενημερότητα έχει συνήθως ανώριμο σύστημα επεξεργασίας ήχων, με αποτέλεσμα να αντιμετωπίζει αρκετές δυσκολίες στις δεξιότητες ανάγνωσης και γραφής. Συνήθως:
- Παραλείπει, προσθέτει ή αντιμεταθέτει γράμματα ή συλλαβές
- Δυσκολεύεται στην ανάγνωση άγνωστων λέξεων
- Έχει αργό ρυθμό ανάγνωσης
- Δεν βρίσκει λέξεις που ξεκινούν από έναν ήχο
- Δυσκολεύεται να εντοπίσει από πόσες συλλαβές αποτελείται η λέξη
- Δυσκολεύεται στη διάκριση ομοιοκαταληξίας
- Μπερδεύει γράμματα στην γραφή
- Συνήθως αντικαθιστά γράμματα που μοιάζουν οι ήχοι τους (π.χ. φ - θ, γ-χ) ή το σχήμα τους (π.χ. α-ο)
Ασκήσεις για την φωνολογική ενημερότητα!
Ακολουθούν αρχεία pdf, για την εξάσκηση της φωνολογικής ενημερότητας σε φωνημικό επίπεδο (αρχικό και τελικό φώνημα).
Φατούρου Ευσταθία, Λογοθεραπεύτρια, MSc στην Εκπαιδευτική Ψυχολογία
Speech Therapy Blogger: efstathiafatourou.wordpress.com