ΕΙΔΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ Η’ ΑΝΑΠΗΡΙΑ; ΠΟΙΟΝ ΟΡΟ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΣΩ;

Ειδικές ανάγκες ή αναπηρία; Ποιος είναι ο κατάλληλος όρος;

Ο κατάλληλος όρος που πρέπει να χρησιμοποιείται όταν απευθυνόμαστε σε άτομα με κάποια σωματική ή πνευματική βλάβη δεν είναι άλλος από αυτόν της αναπηρίας. Ο όρος «Άτομα με ειδικές ανάγκες» (ΑμΕΑ) αποτελεί πλέον έναν απαρχαιωμένο όρο, ο οποίος αντικαταστάθηκε συνταγματικά το 2001 από τον όρο «Άτομα με αναπηρίες» (ΑμεΑ).

Για πάρα πολλούς ο όρος αναπηρία αποτελεί μια λέξη απαγορευμένη και συνάμα προσβλητική. Διαχρονικά αυτός ο όρος έχει συνδεθεί με την ανικανότητα, την αρρώστια και άλλους πολλούς περιορισμούς. Θέλοντας λοιπόν κάποιος να απαλύνει και να εξωραϊσει τη δυσκολία της αναπηρίας, αλλά πολλές φορές και ως ένδειξη σεβασμού προς το άτομο με αναπηρία, αποφεύγει να χρησιμοποιήσει τον όρο «Άτομα με αναπηρία» και τον αντικαθιστά με άλλους όρους όπως «Άτομα με ειδικές ανάγκες» ή «Άτομα με ειδικές ικανότητες».

Είναι η λέξη «Αναπηρία» τελικά που ενοχλεί ή το πρόβλημα που δεν θα έπρεπε να υπάρχει;

Η λέξη αναπηρία προέρχεται από το ρήμα πηρώ, δηλαδή καθιστώ κάποιον μη ικανό. Αντίστοιχα το ρήμα πηρώ προέρχεται από τη λέξη πήμα, δηλαδή πόνος, πάθημα, δυστυχία. Έτσι λοιπόν ο όρος αναπηρία χρησιμοποιείται για να περιγράψει τον περιορισμό της κοινής δραστηριότητας της κίνησης, του λόγου ή της αντίληψης, λόγω σωματικής ή πνευματικής βλάβης του ατόμου.

Όπως χαρακτηριστικά είχε αναφέρει και ο Townsend το 1981, η αναπηρία είναι μια κατηγορία σύνθετη, μεταβλητή, απρόβλεπτη, καθιερωμένη, δεν μπορεί να μειωθεί σε έναν απλό ορισμό ταυτότητας ή να προσεγγιστεί με ένα συγκεκριμἐνο μοντέλο ή ένα συμπαγές πολιτικό πρόγραμμα.

Σε ποιες κατηγορίες χωρίζεται η αναπηρία;

Η αναπηρία διακρίνεται σε σε σωματική ή διανοητική, αλλά και σε:

α. Ολική αναπηρία, όπου έχουμε:

• Παντελή απώλεια της όρασης και στα δύο μάτια
• Ολοκληρωτική γενική παράλυση
• Απώλεια ενός άκρου και η αχρήστευση του άλλου
• Απώλεια των άνω άκρων
• Ακρωτηριασμό και των δύο κάτω άκρων (μηρών ή κνημών)
• Αφασία
• Παραπληγία
• Ψυχοπάθεια προερχόμενη από τραύμα στο κεφάλι
• Προϊούσα κινητική αταξία ύστερα από τραύμα

β. Μερική αναπηρία, η οποία αποτελεί ελαφρότερο χαρακτήρα και κυμαίνεται σε ποσοστά αναπηρίας ανάλογα τη βλάβη.

Ποιος είναι ο όρος που χρησιμοποιείται σε μαθητές με κάποια μαθησιακή δυσκολία;

Σύμφωνα λοιπόν με το νόμο 2817/2000 ο όρος «Ειδικές ανάγκες» αντικαθίσταται από τον όρο «Άτομα με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες» όταν γίνεται αναφορά σε άτομα που συμμετέχουν στην εκπαιδευτική διαδικασία και έχουν ως γνώμονα την προσαρμογή τού εκπαιδευτικού συστήματος στις διαφορετικές ανάγκες των μαθητών και, κατ΄ επέκταση την υποστήριξή τους με κατάλληλα μέσα και μεθόδους.

Με το νόμο 3699/2008 ο όρος «Ειδική αγωγή» αντικαθιστάται από τον όρο «Ειδική αγωγή και εκπαίδευση ατόμων με αναπηρία ή ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες».

Έτσι λοιπόν μαθητές με αναπηρία ή ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες θεωρούνται όσοι για ολόκληρη ή ορισμένη περίοδο της σχολικής ζωής τους εμφανίζουν σημαντικές δυσκολίες μάθησης εξαιτίας προβλημάτων:

• Αισθητηριακών (όπως όρασης, ακοής, λόγου κλπ.)
• Νοητικών
• Γνωστικών
• Αναπτυξιακών
• Ψυχικών
• Νευροψυχικών
• Χρόνιων μη ιάσιμων νοσημάτων
• Διάχυτων αναπτυξιακών διαταραχών, όπου επηρεάζουν τη διαδικασία της σχολικής προσαρμογής και μάθησης.

1. Μαθητές με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες είναι οι μαθητές με ειδικές μαθησιακές δυσκολίες όπως δυσλεξία, δυσγραφία, δυσαριθμησία, δυσαναγνωσία και δυσορθογραφία.
2. Οι μαθητές με σύνθετες γνωστικές, συναισθηματικές και κοινωνικές δυσκολίες, παραβατική συμπεριφορά λόγω κακοποίησης, γονεϊκής παραμέλησης και εγκατάλειψης ή λόγω ενδοοικογενειακής βίας, ανήκουν στα άτομα με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες.
3. Μαθητές με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες είναι και οι μαθητές που έχουν μία ή περισσότερες νοητικές ικανότητες και ταλέντα ανεπτυγμένα σε βαθμό που υπερβαίνει κατά πολύ τα προσδοκώμενα για την ηλικιακή τους ομάδα.
4. Στην κατηγορία μαθητών με αναπηρία και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες δεν εμπίπτουν οι μαθητές με χαμηλή σχολική επίδοση που συνδέεται αιτιωδώς με εξωγενείς παράγοντες, όπως γλωσσικές ή πολιτισμικές ιδιαιτερότητες.